ใจของคนเรานั้น มีลักษณะเป็นดวงกลมใสโดยทั่วไปเราไม่สามารถมองเห็นใจได้ด้วยตาของเราเองแต่ผู้ที่เจริญภาวนาจนกระทั่งเข้าถึงธรรมกาย เชี่ยวชาญดีแล้ว ก็จะสามารถมองเห็นใจของตนเองและของผู้อื่นได้ชัดเจนว่า ดวงใจของคนเรานั้นมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางโตเท่ากระบอกตาของตนเอง ตั้งอยู่ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ 7 ซึ่งอยู่ตรงกึ่งกลางลำตัว เหนือระดับสะดือขึ้นมาสองนิ้วมือ เนื้อของดวงใจมีลักษณะเป็นดวงซ้อนกันอยู่เป็นชั้นๆ 4 ชั้นด้วยกัน คือ ชั้นนอกเป็น "ดวงเห็น" ชั้นที่สองเป็น "ดวงจำ" ชั้นที่สามเป็น"ดวงคิด" และชั้นในสุดเป็น "ดวงรู้"
"ดวงเห็น" เป็นดวงชั้นนอกสุด ขนาดโตเท่ากระบอกตาของตนเอง มีหน้าที่รับอารมณ์ต่างๆ ผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5 คือรับรูปผ่านประสาทตา รับเสียงผ่านประสาทหู รับกลิ่นผ่านประสาทจมูก รับรสผ่านประสาทลิ้น รับสัมผัส ผ่านประสาทกาย และรับธรรมารมณ์ที่มากระทบใจ
"ดวงจำ" เป็นเนื้อใจชั้นที่สอง ซ้อนอยู่ข้างในดวงเห็น แต่ใสกว่าดวงเห็น ขนาดโตเท่าดวงตาของเรามีหน้าที่ "จำ"สิ่งที่ได้เห็น จำเสียงที่ได้ยิน จำกลิ่นที่ได้สูดดม จำรส ที่ได้ลิ้ม จำสัมผัส ที่ได้แตะต้องและจำธรรมารมณ์ที่เกิดขึ้นที่จิต
"ดวงคิด" เป็นเนื้อใจชั้นที่สาม ซ้อนอยู่ในดวงจำ แต่ใสกว่าดวงจำ มีขนาดเท่าดวงตาดำของเรามีหน้าที่ "คิด" ได้แก่การที่จิตคิดพิจารณาไตร่ตรองเรื่องต่างๆ
"ดวงรู้" เป็นเนื้อใจชั้นในสุด ซ้อนอยู่ข้างในดวงคิด แต่ใสกว่าดวงคิด มีขนาดเท่าแววตาดำของเรามีหน้าที่ "รู้" คือ รู้รูปที่เห็นทางตา รู้เสียงที่ได้ยินทางหู รู้กลิ่นที่ได้สูดทางจมูก รู้รสที่ได้ลิ้มทางลิ้นรู้สัมผัสที่ได้แตะต้องทางกาย และรู้อารมณ์ที่คิดด้วยจิต
เพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น เนื้อของดวงใจทั้ง 4 ชั้น ซึ่งประกอบกันขึ้นเป็นดวงใจนี้ อาจเปรียบได้กับผลมะพร้าว กล่าวคือ "ดวงเห็น" ซึ่งเป็นดวงชั้นนอกสุด อาจเปรียบได้กับเปลือกนอกของผลมะพร้าว"ดวงจำ" ซึ่งซ้อนถัดจาก "ดวงเห็น" เข้าไป อาจเปรียบได้กับเปลือกในของผลมะพร้าว (ส่วนที่เป็นเส้นใย)"ดวงคิด" ซึ่งซ้อนถัดจาก "ดวงจำ" เข้าไป อาจเปรียบได้กับกะลามะพร้าวส่วน "ดวงรู้" ซึ่งเป็นดวงในที่สุด เปรียบได้กับเนื้อมะพร้าวดวงทั้ง 4 นี้ ซ้อนกันอยู่ ณ ศูนย์กลางกายฐานที่ 7 กึ่งกลางลำตัว เหนือระดับสะดือขึ้นมาสองนิ้วมือ
-----------------------------------------------
SB 304 ชีวิตสมณะ
กลุ่มวิชาพุทธวิธีในการพัฒนานิสัย
