สัมมาสติ
สัมมาสตินั้น ได้แก่ สติที่ประกอบด้วยอารมณ์ 4 ประการ คือ
1. ตั้งสติเอาสรีรกายเป็นอารมณ์ แล้วเจริญสมถวิปัสสนา
2. ตั้งสติเอาเวทนาเป็นอารมณ์ แล้วเจริญสมถวิปัสสนา
3. ตั้งสติเอาจิตเป็นอารมณ์ แล้วเจริญสมถวิปัสสนา
4. ตั้งสติเอาธรรมเป็นอารมณ์ แล้วเจริญสมถวิปัสสนา
สติอันมีอารมณ์ 4 ประการนี้ มี 2 ลักษณะ คือ
1. อปิลาปนสติ
2. อุปริคหณสติ
1. อปิลาปนสติ ได้แก่ ลักษณะของสติที่ยังพระโยคาวจรกุลบุตรให้มีจิตผูกพันอยู่กับกุศลธรรมทั้งปวงไว้ทั้งเช้าค่ำ มิให้ลืมกุศลธรรมทั้งหลายนั้น อุปมาดุจขุนคลังแก้วแห่ง สมเด็จบรมจักรพรรดิราชคอยเฝ้าถวายบัญชีเช้าค่ำต่อ สมเด็จบรมบพิตรเจ้าเพื่อรายงานจำนวนช้าง ม้า รถ กำลังพล หิรัญสุวรรณ รัตนะ ตลอดจนพระราชทรัพย์ทั้งปวงอันเป็นเครื่องอุปโภคบริโภคว่ามีจำนวนเท่าใด เพื่อพระองค์จะได้ทรงระลึกถึงพระราชทรัพย์ทั้งปวงอยู่ตลอดเวลา อปิลาปนตินั้นจะยังโยคาวจรให้ระลึกถึงกุศลธรรมทั้งหลายว่า ธรรมทั้งหลาย 4 ประการนี้ชื่อ สติปัฏฐาน ธรรมทั้งหลาย 4 ประการนี้ชื่อสัมมัปปธาน ธรรมทั้งหลาย 4 ประการนี้ชื่ออิทธิบาท ธรรมทั้งหลาย 5 ประการนี้ชื่ออินทรีย์ ธรรมทั้งหลาย 5 ประการนี้ชื่อพละ ธรรมทั้งหลาย 7 ประการนี้ชื่อโพชฌงค์ ธรรมทั้งหลายหมู่นี้ชื่ออริยมรรคมีองค์ 8 ธรรมทั้งหลายหมู่นี้ชื่อสมถะ ธรรมทั้งหลายหมู่นี้ชื่อวิปัสสนา ธรรมทั้งหลายหมู่นี้ชื่อสัจจะ ธรรมทั้งหลายหมู่นี้ชื่อวิมุตติ ธรรมทั้งหลายหมู่นี้ชื่อโลกุตระ
2. อุปริคหณสติอุปริคหณสติ นี้มีอุปมาดุจขุนพลแก้วแห่งสมเด็จบรมจักรพรรดิราชอันพิจารณาซึ่งฝูงชนทั้งปวง เมื่อรู้ว่าชนทั้งหลายหมู่ใดมิได้กระทำประโยชน์แก่ มเด็จบรมจักรพรรดิราช ก็ยังชนทั้งหลายหมู่นั้นให้ออกไปไกลจาก มเด็จพระบรมจักรพรรดิราช ชนทั้งหลายหมู่ใดกระทำประโยชน์ให้แก่สมเด็จบรมจักรพรรดิราช ก็ยังชนทั้งหลายหมู่นั้นให้เข้ามาใกล้สมเด็จบรมจักรพรรดิราช ข้อนี้มีอุปมาฉันใด อุปริคหณสติ ก็มีอุปไมยฉันนั้น คือแสวงหาสติแห่งธรรมทั้งหลายว่า ธรรมทั้งหลายมีกายทุจริตเป็นต้น เป็นสิ่งอันหาประโยชน์มิได้ก็บรรเทาเสีย ธรรมทั้งหลายมีกายสุจริตเป็นต้น ย่อมเป็นประโยชน์ก็ยึดถือเอาไว้
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ PD 006 แม่บทแห่งธรรม
หนังสือเรียน DOU หลักสูตร Pre-Degree
