| อิทธิบาท4 |
| จิตตะ หมายถึง มีใจจดจ่อ ไม่วอกแวก เรียกว่าตั้งใจทำ ไม่ใช่ว่าขยันแต่ไม่ตั้งใจทำ ไม่ใช่ว่าขยัน ไปอย่างนั้น ใจคิดโน่นคิดนี่ งานก็ไม่เกิด เกิดก็ไม่เต็มที่ คนที่ขาดจิตตะ เปรียบเหมือนน้ำประปาที่ ไหลๆ หยุดๆ เปิดน้ำไหลกะปริบกะปรอย รองน้ำตั้งนานกว่าจะเต็มโอ่ง เพราะความที่มันคอยฟุ้งซ่าน บางตอนมันก็คิด ซักพักก็ไปฟุ้งถึงเรื่องอื่น กว่าจะได้ผลงานน้ำสักโอ่งรอตั้งนาน แต่ความคิดของคน มีจิตตะ ความคิดของเขาจะไหล เห็นโล่งโปร่ง เปรียบเหมือนน้ำก็ไหลโจ๊ก พักเดียว เต็มโอ่งเลย ไม่มีขาด ไม่มีหยุด เต็มกำลังเต็มแรง ใช้เวลาเท่ากันแต่ประสิทธิภาพอาจแตกต่างกันหลายเท่าตัว |
| การทำงานของจิตตะเป็นการทำงานอย่างต่อเนื่องในกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง ซึ่งคนที่มีจิตตะอย่างสมบูรณ์ไม่ว่าจะกระทำกิจใด ก็จะพัฒนาแนวทางการทำกิจกรรมนั้นๆ อย่างต่อเนื่อง ไปจนกว่า จะสำเร็จ ลักษณะการทำซ้ำๆ บ่อยๆ เป็นลักษณะที่สำคัญของจิตตะการทำสมาธิซ้ำๆ จนเกิดเป็นนิสัยขาดไม่ได้ ซึ่งเป็นการแสดงว่าคนๆ นั้นมีจิตตะที่สมบูรณ์ ซึ่งจะแตกต่างจากวิริยะที่เป็นความกล้าในการเปลี่ยนแปลงแต่จิตตะเป็นการตอกย้ำซ้ำๆ ในงานนั้นๆ เหมือนกับการตีทำลายหินที่ขวางทางน้ำซึ่งกว่าจะได้น้ำก็ต้องเอาค้อนตีซ้ำๆ ลงไป การตีก้อนหินใหญ่ ในแต่ละครั้งนั่นเองหมายถึงความสำเร็จที่รออยู่ จนในที่สุดการตีบ่อยๆ นั้น ก็ทำหินแตกได้น้ำมากิน การทำสมาธิก็เช่นกันเมื่อทำซ้ำๆไปย่อมใกล้ความสำเร็จและเมื่อประกอบกับวิมังสาในการพัฒนาการปฏิบัติอย่างต่อเนื่องก็จะเป็นเหตุให้การทำสมาธิประสบผลสำเร็จได้ |
|
ในเรื่องนี้มีตัวอย่างในพระไตรปิฎกว่า ในสมัยที่พระพุทธองค์ทรงเป็นพระ โพธิสัตว์นั้น ได้เกิดเป็นพ่อค้าครั้งหนึ่งได้เดินทางไปผ่านไปทางทะเลทราย ในวันนั้นเป็นวันสุดท้ายที่ดูจากระยะทางแล้วต้องพ้นจาก ทะเลทรายในวันนี้ แน่นอน ทุกคนต่างก็มีความมั่นใจว่า ต้องผ่านไปได้ เพราะเหลืออีกไม่ไกล ปกติการเดินทางในทะเลทรายมักจะเดินทางกันตอนกลางคืน เพราะอากาศ กลางวันร้อนมากจึงต้องหลบพักผ่อนอยู่ ในเต็นท์คืนนั้นเป็นคืนสุดท้ายที่ทุก คนกะว่าอย่างไรก็คงพ้นทะเลทราย จึงต่างพากันพักผ่อนและปล่อย ให้โค ทำงานพาเดินไปโดยมีคนทำหน้าที่ดูควบคุมเส้นทางเอาไว้ 1 คน |
|
เนื่องจากความประมาท คนที่ทำหน้าที่คุมเส้นทางก็พลอยผล็อยหลับไป ด้วย โคซึ่งปัญญาก็น้อย จึงเดินไปตามใจตัวเองหมุนเกวียนให้เดินทางย้อน กลับเส้นทางเดิม กว่าจะรู้ตัวตื่นก็ปรากฏว่าย้อนกลับมาที่เดิมเรียบร้อย ก็เช้า พอดีคนส่วนใหญ่พากันเข่าอ่อนคิดว่าตายแน่คราวนี้เนื่องจากน้ำที่เตรียมมา หมดพอดี เมื่อขาดน้ำก็ไม่สามารถจะหุงหาอาหารได้พากันนอนรอความตาย อยู่มีแต่เพียงพระโพธิสัตว์เท่านั้นที่คิดว่าจะแก้ปัญหาอย่างไรท่านเดินไป เดินมาอยู่แถวนั้นก็เหลือบไปเห็นกอหญ้าอยู่กอหนึ่งพลันความคิดก็กระจ่าง ท่านจึงให้ช่วยกันขุดทรายเอาน้ำจากใต้ดินมาใช้แต่ว่าเมื่อขุดไปจนจะถึงน้ำ ปรากฎว่ามีก้อนหินก้อนใหญ่ขวางทางอยู่จึงเป็นเหตุให้ทุกคนสิ้นหวังกลับ ไปนอนหมดแต่พระโพธิสัตว์ไม่ยอมแพ้ด้วยจิตตะที่ฝึกมาดีแล้วท่าน พิจารณาเห็นก้อนหินมีลักษณะที่จะกระทำอะไรได้สักอย่างจึงเรียกคนใชคน สำคัญมาสั่งว่าจงทุบหินนี้คนใช้นั้นเป็นคนที่ไม่มีข้อแม้แม้ตนเองจะรู้ว่าแทบ ไม่มีทางเลยก็ทุ่มทุบลงไปในที่สุดหินนั้นก็แตกจริงๆและทุกคนก็รอดตาย เพราะน้ำนั้นเราจะเห็นว่าจิตตะนั้นเป็นตัวทำให้เกิดความเพียรมีความ สม่ำเสมอในการทำการงานความเพียรที่สม่ำเสมอมีความสำคัญในการ เปลี่ยนแปลง ให้หลายสิ่ง หลายอย่างเป็นไปอย่างที่หวังได้ |
| จิตตะในแนวการปฏิบัติสมาธิ |
|
จิตตะนั้นพระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนีได้ให้10) ความหมายโดยสรุปไว้ คือ “ วิจารณ์” ท่านได้ขยายความว่า “ วิจารณ์ตรวจดูการปฏิบัติให้ถูก ต้อง ตามแนวสอนของอาจารย์ให้ดีที่สุด” คือต้องตรวจดู การปฏิบัติ ทำตาม คำที่ครูสอน ครูสอนไว้อย่างไร ก็ดำเนินตามแนวนั้นไม่ปฏิบัติผิดจากกัน |
พระเดชพระคุณพระราชภาวนาวิสุทธิ์ ได้ขยายเพิ่มขึ้นอีกว่า11)
“ถ้ามีจิตตะ ใจจะจรดจดจ่ออยู่ที่กลางกาย อยู่ที่กลางของความสบาย อยู่ที่ใจหยุดใจนิ่ง”
| วิธีการสร้างจิตตะ |
|
จิตตะจะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยบรรยากาศรอบตัวเป็นส่วนช่วย ลองสังเกต ดูถ้าเรามาวัดก็เป็นบรรยากาศของการปฏิบัติธรรม การนั่งสมาธิการฟังเทศน์ สิ่งนี้ก็ถือเป็นเรื่องปกติเพราะบรรยากาศ ทุกอย่างเอื้อให้นึกถึงเรื่องบุญ เรื่อง ธรรมะ เรื่องบุญเรื่องกุศล แต่ถ้าใครไปชายทะเล บรรยากาศ ความรู้สึก ก็จะ ไปอีกแบบ ใจก็จะคิดไปอีกเรื่อง ฉะนั้น บรรยากาศรอบตัวจะมีผลต่อความ รู้สึกนึกคิด ของตัวเราเอง |
|
เพราะฉะนั้นในการสร้างจิตตะ ถ้าเราต้องการจะทำสิ่งใด ต้องสร้าง บรรยากาศรอบตัวให้เอื้อต่อ สิ่งนั้น เช่น จะนั่งสมาธิ ก็ต้องสร้างบรรยากาศ การปฏิบัติธรรม จัดสถานที่ให้อำนวยต่อการปฏิบัติ พูดคุยกันเรื่องธรรมะ และสิ่งสำคัญประการหนึ่งของบรรยากาศ ก็คือ บรรยากาศพื้นฐานให้ใจ สบาย ใจสงบ ซึ่งจะเป็นพื้นฐานในการทำกิจกรรมทางโลกทุกอย่าง ก็ต้อง เริ่มจากการรักษาความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อย อย่ามองเป็นเรื่อง เล็กน้อยว่าการรักษาความสะอาดไม่เห็นจะมีอะไร ความสะอาดสำคัญมาก เพราะสิ่งที่เราเห็น จะส่งผลต่อตัวเราทั้งความคิด คำพูด และการกระทำได้ |
*************************************************************************
10) มรดกธรรม กัณฑ์ที่ 2 หน้า 64..
11) พระราชภาวนาวิสุทธิ์, พระธรรมเทศนา, 3 ตุลาคม 2536.
**************************************************************************
|
จากหนังสือ DOU MD 204 สมาธิ 4
|
|
เทคนิคการทำสมาธิเพื่อเข้าถึงพระธรรมกาย |
