บรรลุฌาน
เมื่อเจริญเมตตาจนสำเร็จถึงขั้นสีมสัมเภทหรืออุปจารสมาธิ ต่อจากนี้ก็ให้ทำสีมสัมเภทนั้นให้เป็นนิมิตกัมมัฏฐาน แล้วพยายามส้องเสพนิมิตนั้นให้ต่อเนื่องสม่ำเสมอปรารถนาความเพียรให้มากทำให้มากทั้งกลางวันกลางคืน ทำทั้งหลับตา ลืมตา ยืน เดิน นั่ง นอน ในไม่ช้าก็จะบรรลุถึงอัปปนาสมาธิอันได้แก่ปฐมฌานอันเป็นฌานขั้นแรกได้อย่างไม่ยากเย็น
ด้วยการทำภาวนาตามขั้นตอนดังที่กล่าวนี้ เป็นอันว่าผู้เจริญเมตตากัมมัฏฐาน ได้บรรลุถึงปฐมฌานอันละนิวรณ์ 5 คือ กามฉันทะ พยาบาท ถีนมิทธะ อุทธัจจะกุกกุจจะ วิจิกิจฉา และประกอบด้วยองค์ฌาน 5 คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา
เมื่อบรรลุถึงขั้นปฐมฌานเป็นฌานลาภีบุคคลแล้ว ต่อจากนั้นเมื่อพยายามเจริญภาวนาให้ยิ่งขึ้นไปอีก โดยใช้นิมิต คือ สีมสัมเภทนั้นเป็นอารมณ์ ทำความเพียรอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ ไม่ลดละในการทำความเพียร ก็จะได้บรรลุฌานขั้นสูงขึ้นไปตามลำดับ คือ จะบรรลุถึงทุติยฌานและตติยฌาน เป็นขั้นสุดท้าย ไม่ถึงขั้นจตุตถฌาน เพราะว่าในขั้นของจตุตถฌานมีองค์ฌานเป็นอุเบกขาเวทนา แต่ว่าเมตตาเป็นฝักฝ่ายของโสมนัสเวทนา ดังนั้นเมตตากัมมัฏฐานจึงไม่สามารถบรรลุถึงจตุตถฌานได้
----------------------------------------------------------------------------
MD 407 สมาธิ 7: สมถกัมมัฏฐาน 40 วิธี
