บทฝึกวัจจกุฏีวัตรสำหรับพระตั้งใจฝึกตัวและพระต้นแบบ

วันที่ 05 ธค. พ.ศ.2562

บทฝึกวัจจกุฏีวัตรสำหรับพระตั้งใจฝึกตัวและพระต้นแบบ

วัตถุประสงค์ : เพื่อฝึกการถือธรรมเป็นใหญ่ในการดำเนินขีวิต ผ่านการปฏิบัติวัจจกุฎีวัตรให้ถูกต้องตามหลักพระธรรมวินัย

 

คุณประโยชน์ :
๑. ดูแลสุขภาพเป็น อันเป็นทางมาแห่งอาพาธน้อย
๒. มีความสำรวมการใช้ห้องสุขา ก่อเกิดความเอื้อเฟื้อ เมตตาต่อกัน
๓. มีความช่างสังเกตพิจารณา อันเป็นทางมาแห่งปัญญา 
๔. มีสติสัมปชัญญะ รู้เก็บใจไว้ในตัว 
๕. มีความอดทนต่อการกระทบกระทั่ง

 

แบบแผนความประพฤติการใช้ห้องสุขา

๑. หลักธรรมที่ต้องตรึกระลึกเป็นนิจขณะปฏิบัติวัจจกุฎีวัตร


๑.๑ มีสัมมาทิฎฐิ :  สร้างความเข้าใจถูกเกี่ยวกับความจริงของโลกและชีวิต โดยสอนตนเองว่าการปฏิบัติวัจจกุฎีวัตร อย่างมี สัจจะ ทมะ ขันติ จาคะ เป็น กรรมดีมีผลดีจริง ลดการถือตัว


๑.๒ มีสติสัมปชัญญะ : เอาใจกลับมาไว้ในตัว กลางตัว เป็นนิจ แม้ขณะปฏิบัติวัจจกุฎีวัตร


๑.๓ สังเกตพิจารณา : สังเกตเพื่อรับรู้ข้อมูลความจริง สถานที่ บุคคล ห้องสุขา นำข้อมูลความจริงนั้น มาพิจารณาโดยยึดหลักธรรม


๑.๔ ปฏิบัติด้วยความสำรวม : เตือนตนเองให้ตั้งใจปฏิบัติให้ถูกต้อง ตามแบบแผนพระวินัยด้วยความสำรวมกาย วาจา ใจ ทั้งก่อน ขณะ และหลัง การใช้

 

๒.สังเกตพิจารณาเป็นนิจด้วยใจที่อยู่ในตัว กลางตัว 
ก่อนใช้ห้องสุขา ควรสังเกตพิจารณา สถานที่ บุคคล และห้องสุขา อย่างรอบคอบ ดังนี้


๒.๑ สถานที่ : สังเกตว่าเป็นห้องสุขาชาย/หญิง เพื่อจะได้เข้าห้องน้ำได้ ถูกต้องตามเพศภาวะ สังเกตว่ามีรองเท้า ผ้าเช็ดทำความสะอาด อ่างล้างมือ กระดาษ นํ้าชำระ ถังขยะหรือไม่ เพื่อเตรียมความพร้อมก่อนใช้ รักษาความสะอาด และเป็นการทำถูกต้องตามแบบแผนของสถานที่นั้น

 

๒.๒ บุคคล : สังเกตว่ามีผู้กำลังใช้ห้องนํ้าอยู่หรือไม่ โดยเข้าห้องนํ้าตาม ลำดับผู้มาก่อน-หลังไม่ใช่ตามผู้อาวุโส เพื่อจะได้ไม่เกิดการกระทบกระทั่ง ทั้งนี้ควรสังเกตว่ามีใครจำเป็นต้องเข้าก่อนเราหรือไม่ เช่น ผู้อื่นปวดหนักกว่า ท้องเสียเป็นต้น ก็ควรให้เข้าก่อนได้ เพื่อแสดงความเอื้อเฟื้อต่อกัน ช่วยคลายทุกข์ให้กับผู้อื่น

๒.๓ ห้องสุขา : สังเกตลักษณะกายภาพของห้องสุขา


๑) ด้านความปลอดภัย จากสัตว์ร้าย-คนร้าย ไฟรั่ว-ไฟช๊อต ปลั้กไฟ ของแหลมคม หลุม บ่อ พื้นเปียก-แฉะ-ลื่น ตะไคร่นํ้า เพื่อป้องกันการเกิด อุบ้ติเหตุอันตราย


๒) ด้านมารยาท สังเกตประตูห้องนํ้าปิดหรือเปิดอยู่โดยดูจาก สัญลักษณ์ที่ประตูหน้าห้อง เป็นการพิจารณาว่าห้องนํ้านั้นว่างอยู่หรือไม่ ถ้าไม่มีสัญลักษณ์ ให้กระแอม เคาะประตูเบาๆ หรือผลักบานประตูเบาๆ


๓) ด้านความสะอาด-สกปรก สำรวจสุขภัณฑ์ อุปกรณ์ในห้องนํ้า พร้อมใช้งานหรือไม่ เพื่อฝึกความมีสัจจะในการใช้อุปกรณ์ให้ตรงตามวัตถุประสงค์ ของอุปกรณ์ และสังเกตความสะอาด-สกปรกของห้องนํ้า

การสังเกตทั้ง ๓ ด้าน ดือ สถานที่ บุคคล และห้องสุขาก่อนใช้ เป็นการฝึกความไม่ประมาท มีสติ ระมัดระวังตัว แล้วจึงเข้าไปในห้องสุขา 

 

๓. ปฏิบัติด้วยความสำรวมเป็นนิจ
มึความสำรวมกาย สำรวมวาจา สำรวมใจในทุกขั้นตอนที่ปฏิบัติ ดังนี้


๓.๑ เปิดสวิทช์ไฟแสงสว่าง และพัดลมดูดอากาศ (ถ้ามี) เพื่อความปลอดภัยและอากาศถ่ายเท เปิดใช้ให้พอเหมาะกับการใช้งาน ช่วยประหยัด พลังงานและค่าไฟ ถอดรองเท้าของตนแล้วจัดหรือเรียงรองเท้าให้เรียบร้อย เพื่อความเป็นระเบียบดูสบายตา น่าเลื่อมใส และสวมรองเท้าประจำห้องนํ้า (ถ้ามี) ก่อนเข้าห้องนํ้าเพื่อป้องกันเชื้อโรคและไม่ทำให้พื้นห้องนํ้าสกปรก


๓.๒ นำผ้าสว่างหรือผ้าเช็ดทำความสะอาดเข้าไปด้วย (ถ้ามี) เพื่อจะได้ใช้ทำความสะอาดสุขภัณฑ์ทั้งก่อนใช้และหลังใช้ให้สะอาดและแห้ง


๓.๓ สังเกตประตูห้องนํ้า สัญลักษณ์หน้าประตู หากคาดว่ามีผู้ใช้ห้องนํ้าอยู่ ควรกระแอมหรือผลักบานประตูเบาๆ หรือเคาะเบาๆ ที่หน้าประตูเพื่อตรวจสอบว่ามีใครอยู่ในห้องนํ้าหรือไม่


๓.๔ ผู้อยู่ในห้องนํ้าควรกระแอมตอบ หรือเปิดนํ้าเพื่อเป็นการแสดงให้รู้ว่ามีผู้กำลังใช้ห้องนํ้าอยู่


๓.๕ หากมีผ้าจีวรพาดบ่า ควรพาดไว้ที่ราวตาก หรือตะขอ (ถ้ามี)  หากมีย่ามหรือสัมภาระควรวางให้เรียบร้อยเพื่อป้องกันการเปรอะเปื้อน และการติดเชื้อโรค


๓.๖ ไม่รีบร้อนเข้าไป เพื่อป้องกันการลื่นล้ม การชนผู้อื่น และหรืออาจเหยียบสัตว์เป็น-สัตว์ร้าย
๓.๗ ไม่ควรเวิกผ้า สบง ก่อนเข้าไปในห้องนํ้า เพื่อปกปิดความไม่งามน่าละอาย


๓.๘ ปิดประตูให้เรียบร้อย เพื่อให้รู้ว่ามีผู้กำลังใช้ห้องนํ้านี้อยู่ หากห้องสุขามีสิ่งสกปรกตกค้าง พึงทำความสะอาดก่อน


๓.๙ กดหรือราดนํ้า เพื่อไม่ให้อุจจาระติดโถสุขภัณฑ์ และเช็ดฝารองนั่ง ด้วยนํ้ายาทำความสะอาดก่อนใช้ เพื่อความปลอดภัยจากการติดเชื้อโรค


๓.๑๐ เมื่อเข้าไปในห้องนํ้าแล้วค่อยเวิกผ้า รวบผ้าให้เรียบร้อยเพื่อผ้าจะได้ไม่เปรอะเปื้อน


๓.๑๑ เพื่อให้เหมาะกับสมณสารูป ไม่ยืนถ่ายปัสสาวะ  ควรเลือกใช้ห้องนํ้าและสุขภัณฑ์ที่ออกแบบไว้สำหรับนั่งถ่ายเท่านั้นเพื่อ ไม่ให้ปัสสาวะโดนตัว กระเด็นเลอะเทอะ


๓.๑๒ ไม่ถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะออกนอกโถสุขภัณฑ์ ไม่บ้วนนํ้าลาย เสมหะลงบนพื้นทางเดิน พื้นห้องนํ้า หรือในร่องนํ้า ร่องระบายนํ้า ให้บ้วน นํ้าลายเสมหะลงโถสุขภัณฑ์ อย่าให้กระเด็นออกนอกโถ ห้องนํ้าจะได้ไม่สกปรก ป้องกันการติดเชื้อ การแพร่กระจายเชื้อโรค และผู้ที่มาใช้ต่อจากเรา มีความสบายใจ เป็นทางมาแห่งบุญ


๓.๑๓ ๑) เพื่อสุขอนามัยที่ดี เวลาขับถ่าย ไม่ควรเบ่งแรง ไม่ถอน หายใจแรง เพราะอาจทำให้เป็นโรคริดสีดวง                ทวาร อาจทำให้ความดันโลหิตสูง เส้นเลือดสมองแตกได้ หรือ  อาจเป็นลมหน้ามืดล้มใน                              ห้องนํ้าได้ ไม่ขบฉันและไม่แปรงฟ้นในขณะขับถ่าย
        ๒) เพื่อรักษาใจให้ผ่องใส เป็นสมาธิไม่ฟุ้งซ่าน มีสติสัมปชัญญะ และระบบขับถ่ายทำงานได้สะดวก ไม่              ใช้โทรศัพท์มือถือ ไม่อ่านหนังสือ ขณะทำภารกิจ ควรตรึกระลึกถึงองค์พระ หรือดวงแก้วใสๆ 
        ๓) เพื่อสร้างบรรยากาศในการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข ไม่เป็นการรบกวน ไม่ก่อความรำคาญ มีความ                 เกรงอกเกรงใจต่อผู้อื่น ไม่คุย ไม่ส่งเสียงดัง ไม่ตะโกน ไม่คุยกัน            ข้ามห้อง ไม่ถ่ายเสียงดัง                โดยราดนํ้าหรือกดนํ้าเพื่อกลบ กลิ่นและเสียง


๓.๑๔ สังเกตพิจารณา อุจจาระ ปัสสาวะ เพื่อประโยชน์ คือ
        ๑) เพื่อความไม่ประมาทมัวเมา หลงใหลในความสวยงาม ความเป็นหนุ่มเป็นสาว ความไม่มีโรค และลด               ทิฏฐิมานะ ให้สังเกต ความไม่งามของอุจจาระ ปัสสาวะ
        ๒) เพื่อตรวจสอบความปกติ-ผิดปกติของร่างกายโดยสังเกตจาก ลักษณะอุจจาระ ปัสสาวะ สี กลิ่น                       ปริมาณ
        ๓) เพื่อเลือกขบฉันภัตตาหารให้ถูกหลักโภชนาการในครั้งต่อๆไป
        ๔) เพื่อรู้ประมาณการขบฉันในครั้งต่อๆไป คือฉันอย่างมีสติ เคี้ยวให้ ละเอียด ตรึกดวงธรรมในทุกคำ                   กลืน อีก ๔-๕ คำจะอิ่มให้หยุด แล้วดื่มนํ้าตาม

 

๓.๑๕ เปิดนํ้ากลบเสียง ราดนํ้ากลบกลิ่น หรือกดชักโครกเป็นระยะๆ เพื่อลดเสียงและกลิ่นอันไม่พึงประสงค์ไปรบกวนผู้อื่น


๓.๑๖ ทำความสะอาดอวัยวะขับถ่ายด้วยนํ้า และหรือกระดาษชำระ หรือวัสดุที่สะอาดปลอดภัย ให้สะอาด ในสมัยพุทธกาลจะไม่ชำระด้วยไม้หยาบ หากมีนํ้าต้องชำระด้วย        นํ้าซึ่งการชำระด้วยไม้หยาบหรือไม้ที่ขรุขระ อาจทำให้เกิดบาดแผลได้ แต่ปัจจุบันส่วนมากไม่ได้ใช้ไม้ในการชำระ เปลี่ยนมาใช้กระดาษหรือนํ้าชำระแทน โดยทำความ        สะอาดอวัยวะด้วยนํ้าให้สะอาด และเช็ดให้แห้งเพื่อป้องกันการติดเชื้อโรค


๓.๑๗ ไม่ชำระให้มีเสียงดัง โดยการเปิดนํ้ากลบเสียง เพื่อไม่ให้เสียงไปรบกวนผู้อื่นและป้องกันกามราคะกำเริบ


๓.๑๘ ให้ทิ้งกระดาษชำระ หรือวัสดุที่ใช้ชำระลงในที่จัดไว้ให้ ไม่ทิ้งลงพื้นเพื่อไม่ให้ท่อนํ้าอุดตัน และฝึกความไม่มักง่าย ไม่สร้างปัญหาเพิ่มทุกข์ให้กับผู้อื่น


๓.๑๙ หลังทำธุระเสร็จแล้ว ราดนํ้า/กดชักโครก จนปราศจากสิ่ง สกปรก เพื่อปัองกันความน่ารังเกียจ การแพร่เชื้อโรคเป็นการฝึกนิสัยรักความสะอาด ไม่มักง่าย และทำให้ผู้ที่         มาใช้ต่อจากเรามีความสบายใจไม่มีทุกข์เพิ่ม


๓.๒๐ จัดผ้านุ่ง สบง ให้เรียบร้อยก่อนออกจากห้องนํ้าเพื่อปกปิดความไม่งาม
๓.๒๑ ไม่รีบร้อนออกมาเพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุและการชนผู้อื่น


๓.๒๒ทำความสะอาดพื้นและโถสุขภัณฑ์ให้สะอาดและแห้งเพื่อป้องกันการลื่นล้ม ป้องกันการติดเชื้อ และการแพร่กระจายของเชื้อโรค เพราะเชื้อรา แบคทีเรีย ไข่พยาธิและเชื้อโรคต่างๆ จะตายหรือลดการสะสม เมื่อโถสุขภัณฑ์ พื้น ผนังห้องนํ้าสะอาดและแห้ง ถ้าเป็นโถชักโครกหลังการใช้ให้ทำความสะอาดฝารองนั่งด้วยเพื่อป้องกันการติดเชื้อ การทำห้องนํ้าให้ สะอาดและแห้ง เพื่อไม่ให้เกิดคราบตะกรันเป็นการฝึกนิสัยรักความสะอาด รักความประณีต ไม่มักง่ายทำให้ผู้มาใช้ภายหลังมีความสบายใจ


๓.๒๓ ถ้านํ้าในถังพร่องควรเติมนํ้าประมาณ ๓ ใน ๔ ของถัง ควํ่าขันนํ้า เพื่อเอื้อเฟื้อและอำนวยความสะดวกให้กับผู้ที่มาใช้ห้องนํ้าต่อจากเรา


๓.๒๔ ถ้าถังขยะใส่กระดาษชำระเต็ม ให้นำไปเททิ้งในที่เหมาะสม ไม่ทิ้งรวมกับขยะอื่นๆ เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อโรค และไม่สร้างปัญหาเพิ่มให้กับผู้อื่น เข่น ผู้แยกขยะ 


๓.๒๕ เช็ดรองเท้าห้องนํ้าให้สะอาด เพื่อรักษาความสะอาด ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค และจัดเรียงให้เรียบร้อยเพื่อให้ผู้มาใช้คนต่อไปหยิบใช้ได้ง่าย


๓.๒๖ ถ้าบริเวณรอบๆ ห้องสุขาสกปรก ให้ทำความสะอาดเพื่อป้องกันภัยจากสัตว์ร้าย และการเกิดอุบัติเหตุ ตรวจสอบไฟฟ้า แสงสว่าง พัดลมดูดอากาศ ถ้าไม่มีผู้ใช้ห้องนํ้าต่อจากเราให้ปิด เพื่อประหยัดพลังงานและค่าไฟฟ้า เป็นการฝึกความมีสติ สร้างนิสัยช่างสังเกต ละเอียดรอบคอบและป้องกันสัตว์ แมลงที่ชอบแสงไฟตกลงในโถส้วม ถังนํ้า ป้องกันแมงมุมสร้างใย เพื่อดักจับแมลง และจิ้งจกมากินแมลงแล้วถ่ายมูล ทำให้ห้องนํ้าไม่สะอาด ขณะทำความสะอาด ให้ตรวจสอบห้องนํ้าและอุปกรณ์ว่าชำรุดเสียหายหรือไม่ จะได้ซ่อมแซม ซึ่งเป็นการรักษาสมบัติพระศาสนา


๓.๒๗ ก่อนออกจากห้องนํ้า ให้ตรวจสิ่งของส่วนตัวว่าหยิบครบหรือไม่ เพื่อรักษาทรัพย์สินและฝึกนิสัยรอบคอบ มีสติไม่เผลอ


๓.๒๘ ล้างมือให้สะอาด เช็ดหรือใช้เครื่องเป่าลมให้มือแห้งทุกครั้งหลังเสร็จภารกิจ
 

เรียบเรียงจากพระธรรมเทศนาหลวงพ่อทัตตชีโว

จากหนังสือ ล้างก้น ล้างใจ ไปนิพพาน ฉบับเเก้ไข

 ยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคล Total Execution Time: 0.0010497490564982 Mins