วณิชชสูตร1
ว่าด้วยเหตุให้การค้าขายขาดทุนหรือได้กำไร
สมัยนั้น ท่านพระสารีบุตรเข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายอภิวาทแล้วนั่ง ณ ที่สมควร ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคดังนี้ว่า
"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้บุคคลบางคนในโลกนี้ประกอบการค้าขายขาดทุน อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้บุคคลบางคนในโลกนี้ประกอบการค้าขายไม่ได้กำไรตามที่ประสงค์ อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้บุคคลบางคนในโลกนี้ประกอบการค้าขายได้กำไร ตามที่ประสงค์ อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้บุคคลบางคนในโลกนี้ประกอบการค้าขายได้กำไรยิ่งกว่าที่ประสงค์"
พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า "สารีบุตร บุคคลบางคนในโลกนี้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์ปวารณาว่า 'ท่านผู้เจริญ พระคุณเจ้าต้องการปัจจัย นิมนต์บอกเถิด' แต่เขากลับไม่ถวายปัจจัยที่ปวารณาไว้ ถ้าเขาเคลื่อนจากอัตภาพนั้นกลับมาสู่ความเป็นมนุษย์นี้ เขาประกอบการค้าขายใด ๆ ก็ย่อมขาดทุน
บุคคลบางคนในโลกนี้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์ปวารณาว่า 'ท่านผู้เจริญ พระคุณเจ้าต้องการปัจจัย นิมนต์บอกเถิด' แต่เขาถวายปัจจัยที่ปวารณาไว้ไม่ตรงตามที่สมณะหรือพราหมณ์ประสงค์ ถ้าเขาเคลื่อนจากอัตภาพนั้นมาสู่ความเป็นมนุษย์นี้ เขาจะประกอบการค้าขายใด ๆ ก็ไม่ได้กำไรตามที่ประสงค์
บุคคลบางคนในโลกนี้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์ปวารณาว่า 'ท่านผู้เจริญ พระคุณเจ้าต้องการปัจจัย นิมนต์บอกเถิด' เขาถวายปัจจัยที่ปวารณาไว้ตามที่สมณะหรือพราหมณ์ประสงค์ถ้าเขาเคลื่อนจากอัตภาพนั้นมาสู่ความเป็นมนุษย์นี้ เขาจะประกอบการค้าขายใด ๆ ก็ได้กำไรตามที่ประสงค์
บุคคลบางคนในโลกนี้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์ปวารณาว่า'ท่านผู้เจริญ พระคุณเจ้าต้องการปัจจัย นิมนต์บอกเถิด' เขาถวายปัจจัยที่ปวารณาไว้ยิ่งกว่าที่สมณะหรือพราหมณ์ประสงค์ ถ้าเขาเคลื่อนจากอัตภาพนั้นมาสู่ความเป็นมนุษย์นี้ เขาจะประกอบการค้าขายใด ๆ ก็ได้กำไรยิ่งกว่าที่ประสงค์
สารีบุตร นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้บุคคลบางคนในโลกนี้ประกอบการค้าขายขาดทุน และไม่ได้กำไรตามที่ประสงค์ นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้บุคคลบางคนในโลกนี้ประกอบการค้าขายได้กำไรตามที่ประสงค์ และได้กำไรยิ่งกว่าที่ประสงค์"
วณิชชสูตร จบ
จาก "วณิชชสูตร" พอจะสรุปเหตุปัจจัยที่ทำให้พ่อค้า เมื่อค้าขายแล้วได้กำไร หรือขาดทุน มี ๔ ลักษณะ ดังนี้
|
ประเภทที่ |
สาเหตุ |
ผล |
|
๑ |
ไม่ถวายสมณพราหมณ์ตามที่ปวารณาไว้ |
การค้าขาดทุน |
|
๒ |
ถวายสมณพราหมณ์ น้อยกว่าที่ปวารณาไว้ |
การค้าไม่ได้กำไรเท่าที่ตั้งเป้าไว้ |
|
๓ |
ถวายสมณพราหมณ์ ตามที่ปวารณาไว้ |
การค้าได้กำไรตามที่ตั้งเป้าไว้ |
|
๔ |
ถวายสมณพราหมณ์ มากกว่าที่ปวารณาไว้ |
การค้าได้กำไรเกินที่ตั้งเป้าไว้ |
จะเห็นได้ว่าเรื่องกรรมมีความสลับซับซ้อน แม้ค้าขายสิ่งเดียวกัน แต่ก็ได้กำไรไม่เท่ากัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการทำตามที่ได้ปวารณาหรือไม่ มากน้อยแค่ไหน และปวารณากับบุคคลใดมีศีลมากน้อยเพียงใด ก็จะให้ผลที่แตกต่างกันออกไป ทำ ให้ได้ข้อคิดว่าการมีสัจจะเป็นสิ่งที่มีความสำคัญ ยิ่งการให้สัจจะกับสมณพราหมณ์ผู้มีศีล ยิ่งได้บุญมาก ทำให้ส่งผลถึงการค้าที่ได้กำไร เพราะแม้จะมีเงินทุนมาก มีทีมงานที่มีประสิทธิภาพ มีความคิดความกล้าที่จะลงมือทำ แต่ถ้ามีบุญไม่ถึงก็ไม่อาจจะประสบความสำเร็จได้
เชิงอรรถอ้างอิง
1 พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต; เล่ม ๒๑ หน้า ๑๒๔
