“ธรรม”ทั้ง ๒ นัยนี้มีคุณอย่างไร
ธรรม ทั้ง ๒ นัย คือ โลกุตตรธรรมและศาสนธรรม มีคุณสมบัติและคุณประโยชน์อันวิเศษที่เรียกว่า พระธรรมคุณ ดังนี้
๑. พระธรรม ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเลือกสรรมาตรัสแสดงไว้ดีแล้ว ดังพระบาลีว่า สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม จัดเป็นศาสนธรรม ซึ่งเหมาะสมสำหรับชาวโลก ที่จะยึดเป็นหลักปฏิบัติเพื่อเข้าถึงโลกุตตรธรรม
๒. พระธรรม สามารถเห็นชัดได้เฉพาะตน ไม่สามารถชี้ให้ผู้อื่นดูได้ดังพระบาลีว่า สนฺฏิฺฐิโก หมายความว่า ผู้บรรลุธรรมเท่านั้นที่สามารถเห็นธรรม ซึ่งเป็นธรรมชาติบริสุทธิ์ ว่าก่อให้เกิดการรู้ยิ่งเห็น
จริงในสรรพสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างไร สามารถขจัดกิเลสได้อย่างไร และ ภาวะที่บรรลุความหลุดพ้นนั้นมีลักษณะอย่างไร
๓. บุคคลที่ตั้งใจปฏิบัติตามศาสนธรรมด้วยความรอบคอจริงจังและจริงใจ ชนิดใช้ชีวิตเป็นเดิมพันแล้ว ย่อมจะสามารถเข้าถึงธรรมอันบริสุทธิ์ดังกล่าวแล้วอย่างเที่ยงแท้แน่นอน ไม่ว่าจะเป็นกาลสมัยใด คือ สมัยอดีตครั้งพุทธกาล สมัยปัจจุบัน หรือในอนาคตอีกกี่แสนกี่ล้านปีก็ตาม ทั้งนี้เพราะการเข้าถึงสัจธรรม ไม่ถูกจำกัดด้วยกาลเวลา ดังพระบาลีว่า อกาลิโก
๔. ผู้เข้าถึงธรรมเข้าถึงศาสนธรรมอันบริสุทธิ์นี้แล้ว ย่อมรู้รสแห่งธรรมว่าประเสริฐอย่างหาสิ่งใดเปรียบมิได้ ย่อมปรารถนาให้ผู้ที่ยังไม่มีประสบการณ์ ได้รู้รสแห่งอริยสัจธรรมเช่นเดียวกับตนจึงอด ไม่ได้ที่จะเชิญชวนมิตรสหายทั้งหลาย เข้ามาพิสูจน์ดูบ้าง ดังพระบาลีว่า เอหิปสฺสิโก
๕. ผู้เข้าถึงธรรมเข้าถึงศาสนธรรมอันบริสุทธิ์นี้แล้ว ย่อมเคารพธรรมยิ่งขึ้น ด้วยการใส่ใจปฏิบัติตามศาสนธรรมต่อไปอีก โดยไม่มีการเบื่อหน่ายและน้อมเอาปฏิเวธธรรมที่ตนบรรลุนั้นเข้ามาไว้ในใจอยู่
เป็นนิจ ดังพระบาลีว่า โอปนยิโก ทำนองเดียวกับพระพุทธองค์ แม้หลังจากตรัสรู้แล้ว ก็ยังทรงบำเพ็ญจริยาวัตรตามศาสนธรรมอย่เูสมอทั้งนี้เพื่อความอยู่เป็นสุขของพระองค์เอง และเพื่อเป็นต้นแบบแก่พุทธบริษัทให้เกิดแรงบันดาลใจที่จะทุ่มชีวิตปฏิบัติตามศาสนธรรมตลอดไปเหมือนกับพระองค์
๖. วิญญูชนหรือบัณฑิตผู้สามารถเข้าถึงธรรม อันเป็นธรรมชาติ บริสุทธิ์ในตัวได้อย่างมั่นคงถาวรแล้ว ย่อมรู้ได้เฉพาะตนว่า ธรรมนั้นมีคุณวิเศษอย่างไร จะสามารถช่วยให้ตนหลุดพ้นจากภัยในวัฏสงสาร
คือ บรรลุพระนิพพานนี้ได้อย่างไร ดังพระบาลีว่า ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหิ
พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว สามารถเห็นได้เฉพาะตนการเข้าถึงไม่ถูกจำกัดด้วยกาลเวลาควรเข้ามาพิสูจน์ ควรน้อมเข้ามาในตัววิญญูชนหรือบัณฑิตจะพึงรู้ได้
จากหนังสือ ที่สุดแห่งธรรม ถึงได้ด้วยความเคารพ 2
โดยคุณครูไม่เล็ก
