สมภาร เป็นคำเรียกพระภิกษุที่ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ใช้เป็นภาษาพูดมากกว่าภาษาเขียน และมักจะต่อด้วยคำว่า เจ้าวัด เป็น สมภารเจ้าวัด
สมภาร นัยว่ามาจากคำว่า สัมภาระ ซึ่งแปลว่า การเกื้อหนุน การเลี้ยงดู ธุระที่หนักหน้าที่การงานที่หนัก ภาระที่พร้อมมูล หน้าที่ที่มีเสมอไป ตามนัยนี้ สมภาร จึงหมายถึงผู้เกื้อหนุน ผู้เลี้ยงดู ผู้มีธุระหน้าที่การงานที่หนัก คือผู้ที่ต้องแบกภาระหนัก ผู้มีหน้าที่จะต้องทำสม่ำเสมอไม่มีหยุดนั่นเอง
สมภาร อีกความหมายหนึ่งแปลว่า สิ่งที่นำไปด้วยกัน การสั่งสม การผลิต เช่นใช้ว่า กุศลสมภาร หมายความว่า บุญกุศลที่สั่งสมไว้หรือการสั่งสมบุญกุศล
