ผู้หลงในกามเพราะไม่พิจารณาความเป็นอสุภะ มิได้ฝึกใจให้มีกำลังหักห้ามกามาอารมณ์อย่างต่อเนื่อง ผู้ปราศจากกามราคะย่อมน่าเข้าใกล้ เป็นที่เย็นใจ ไม่เร่าร้อน ผู้สงัดจากกามจะละวางอามิสในโลกได้ มีนิสัยชอบสงัดวิเวก ไม่ชอบคลุกคลีด้วยหมู่คณะ เพราะเห็นโทษแจ้งในใจร่างกายเต็มด้วยซากศพ 32 ประการ ประโยชน์อะไรด้วยร่างกายนี้ที่ประดับแล้ว เพราะกายนี้เทวดา พรหม มิได้เนรมิต ไม่ใช่สำเร็จด้วยทอง ด้วยแก้วมณี ด้วยจันทน์เหลือง ไม่ใช่เกิดจากห้องแห่งดอกบุณฑริก ดอกโกมุท และดอกอุบลเขียว แต่ที่แท้เต็มไปด้วยคูถไม่สะอาด มิใช่เต็มด้วยอมฤตโอสถที่แท้เกิดในซากศพ มีมารดาบิดาเป็นแดนเกิด มีการขัดสีและการนวดฟันเป็นนิตย์ มีการแตกทำลายและกระจัดกระจายไปเป็นธรรมดา ดุจป่ารกชัฏอันตัณหายึดจับ เป็นเหตุแห่งความโศก เป็นที่ตั้งแห่งความร่ำไร เป็นที่อยู่อาศัยแห่งโรคทั้งปวง เป็นบ่วงรับเครื่องกรรมกรณ์ มีของเสียภายในไหลออกภายนอกเป็นนิตย์ เป็นที่อยู่ของหมู่หนอนหลายตระกูล จะไปยังป่าช้ามีความตายเป็นที่สุดกายประกอบด้วยกระดูกและเอ็นฉาบทาด้วยหนังและเนื้อ ถูกผิวหนังปกปิดไว้ ไม่ปรากฏตามความเป็นจริง เต็มไปด้วยลำไส้ใหญ่ เต็มท้องด้วยตับ หัวใจ เนื้อหัวใจ ปอด ไต ม้าม น้ำมูก น้ำลาย เหงื่อ มันข้นเลือด ไขข้อ ดี และมันเหลว ของไม่สะอาดย่อมไหลออกจากช่องทั้ง 9 ของกายนั้นทุกเมื่อ คือขี้ตาไหลออกจากตา ขี้หูไหลออกจากหู น้ำมูกไหลออกจากจมูก บางคราวออกทางปาก ดีและเสมหะย่อมไหลออกจากกายเป็นหยดเหงื่อ ศีรษะของกายนั้นเป็นโพรงเต็มด้วยมันสมอง คนพาลถูกอวิชชาห่อหุ้มจึงเห็นเป็นของงดงาม กายมีโทษอนันต์เปรียบด้วยต้นไม้พิษเป็นที่อยู่ของสรรพโรค ล้วนเป็นกองทุกข์ ถ้ากลับเอาภายในของกายนี้ออกข้างนอกก็จะต้องถือท่อนไม้คอยไล่กาและสุนัขเป็นแน่ กายนี้ไม่สะอาด มีกลิ่นเหม็น เป็นดังซากศพ เปรียบเหมือนส้วม ผู้มีจักษุต่างติเตียนแต่คนเขลากลับเพลิดเพลิน กาลใดกายอันหนังสดปกปิดไว้นอนตายขึ้นพองมีสีเขียวคล้ำ ถูกทอดทิ้งไว้ในสุสาน กาลนั้นญาติทั้งหลายย่อมไม่ห่วงอาลัยสุนัขบ้านสุนัขจิ้งจอก นกตะกรุม หนอน กา แร้ง และสัตว์ทั้งปวงอื่นๆ ย่อมเคี้ยวกิน
การประดับตกแต่งกายนี้ย่อมเหมือนทำจิตรกรรมผิวหม้อที่เต็มไปด้วยคูถคนพาลทั้งหลายทำเหมือนจะไม่แก่ไม่ตาย จมอยู่ในเปลือกตมคือกามคุณ มัวเมาประมาทอยู่ดุจสุกรจมอยู่ในคูถ ฉะนั้นเมื่อยังระลึกถึงกามอยู่ตราบใด ก็ไม่ได้ความอิ่มใจไปตราบนั้น ชนใดเอากายและใจหลีกเว้นจากกามทั้งหลาย ชนเหล่านั้นนั่นแลชื่อว่าเป็นผู้อิ่ม บรรดาความอิ่มทั้งหลาย ความอิ่มปัญญาประเสริฐ เพราะผู้อิ่มปัญญาย่อมไม่เดือดร้อนจากกาม ตัณหาทำให้อยู่ในอำนาจไม่ได้ ช่างทำรองเท้าเว้นส่วนที่ควรเว้น เลือกเอาแต่ส่วนที่ดีมาทำ ย่อมมีความสุข เราก็ฉันนั้น พิจารณาด้วยปัญญาแล้วละกามเสียจะถึงความสุข
ลาภสรรเสริญสักการะ และการบูชาในตระกูลอื่นนั้น บัณฑิตกล่าวว่าเป็นเปอกตมของพรหมจรรย์ ราชาทั้งหลายหากทรงกริ้วแล้ว ย่อมทำความวอดวายให้ได้ในพริบตา บัณฑิตกล่าวพระราชาเช่นนั้นว่าเป็นอสรพิษของพรหมจรรย์บุคคลละสิ่งยึดถือว่าเป็นของเราแล้วประพฤติตนเป็นนักบวช ก็ต้องประกอบด้วยความละอายความอดกลั้น ความฝึกตน และความอดทน ไม่โกรธง่าย ละวาจาส่อเสียดจึงจะชื่อว่าเป็นสมณะสมณะนั้นมีการกระทำอย่างนี้จึงจะเข้าถึงแดนสวรรค์ความถือว่าสิ่งนี้เป็นที่รักของเราหรือสิ่งนี้ไม่เป็นที่รักของเราย่อมไม่มีแก่บรรพชิต
ภิกษุผู้ชอบคลุกคลีด้วยหมู่ จักเป็นผู้อยู่รูปเดียว ยินดียิ่งในความสงัดเงียบ ข้อนี้ย่อมเป็นไปไม่ได้ภิกษุมุ่งความเป็นสมณะควรปรารถนาดำรงชีวิตอยู่อย่างง่ายๆ เหมือนงูอาศัยรูหนู ฉะนั้นบุคคลเป็นไปตามโลกามิสคล้อยตามอำนาจกิเลสยึดถือกามคุณ 5 ว่าเป็นที่น่าพึงพอใจย่อมเดือดร้อนลำบากถึงความพินาศในท่ามกลางหมู่ญาติและ หาย กามคุณเหล่านี้เช่นกับลูกชนักเมื่อได้ที่ตั้งในหัวใจครั้งเดียวย่อมทำถึงตายได้ทีเดียว ดุจจระเข้ไล่ตามปลา ถูกชนักปักจนตาย ฉะนั้นผู้เป็นฆราวาสหากไม่มุมานะทำงาน ไม่กล่าวคำมุสาบ้าง ไม่ใช้อำนาจลงโทษเสียบ้างการครองเรือนก็ตั้งอยู่ไม่ได้ เช่นนี้ใครเล่าจะครองเรือนมิให้บกพร่องได้ความยินดีนั้นก็ได้แสนยากเราหมดความดิ้นรนที่จะคิดครองเรือนอันให้มีครบได้ยากยิ่ง ใครเล่าจะครองเรือนนั้นได้
บุรุษใดตกอยู่ในอำนาจแห่งอินทรีย์เพราะกาม บุรุษนั้นละโลกทั้งสองแล้วย่อมเกิดในอบายมีนรก เป็นต้น แม้เมื่อยังเป็นอยู่ ก็ย่อมซูบซีดไปลาภสักการะและเสียงเยินยอเป็นสิ่งทารุณ แสบเผ็ด และหยาบคาย บาดผิว ต่อมาก็บาดหนังต่อมาบาดเนื้อ บาดเอ็น บาดกระดูก จรดเยื่อในกระดูก เปรียบประดุจบุรุษทรงพลังเอาเชือกคมหยาบมาพันแข้งแล้วสีไปมา เชือกย่อมบาดผิว บาดหนัง บาดเนื้อ บาดเอ็น บาดกระดูก จรดเยื่อในกระดูก เธอ
ทั้งหลาย พึงสำเหนียกอย่างนี้ว่า เราทั้งหลายจะไม่เยื่อใยในลาภสักการะและเสียงเยินยอที่เกิดขึ้นลาภสักการะต้องไม่ครอบงำจิตใจเรา
ลาภสักการะและความสรรเสริญ ทารุณ เผ็ดร้อน หยาบคาย เป็นอันตรายแก่การบรรลุธรรมอันเกษมจากโยคะ ซึ่งไม่มีธรรมอื่นยิ่งไปกว่า เปรียบเหมือนปลาบางตัวเห็นแก่เหยื่อ กลืนเบ็ดที่พรานเบ็ดเกี่ยวเหยื่อหย่อนลงในห้วงน้ำลึก ได้รับทุกข์ถึงความพินาศ พรานเบ็ดพึงทำได้ตามความพอใจฉะนั้นคำว่า "พรานเบ็ด" นี้เป็นชื่อของมารใจบาป "เบ็ด" เป็นชื่อของลาภสักการะ และความสรรเสริญแมลงวันกินขี้เต็มท้องและข้างหน้ายังมีกองขี้ใหญ่ มันดูหมิ่นแมลงวันอื่นว่า เรากินขี้เต็มท้องแล้วและยังมีขี้กองใหญ่อยู่ข้างหน้าอีก ฉันใด ภิกษุบางรูปถูกลาภสักการะและความสรรเสริญครอบงำย่ำยีจิตก็ฉันนั้น ฉันอยู่ ณ ที่นั้นพอแก่ความต้องการแล้ว ทายกนิมนต์เพื่อให้ฉันวันรุ่งขึ้น เธอไปอารามแล้วอวดอ้างท่ามกลางหมู่ภิกษุ ดูหมิ่นภิกษุอื่นผู้มีศีลเป็นที่รัก โมฆบุรุษนั้นย่อมเป็นไปเพื่อสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ เพื่อทุกข์สิ้นกาลนาน
สุนัขจิ้งจอกแก่ขี้เรื้อน อยู่บนบกก็ไม่สบาย อยู่โคนไม้ก็ไม่สบาย อยู่ที่แจ้งก็ไม่สบาย เดิน ยืนนั่ง นอนในที่ใดๆ ก็ไม่สบาย เป็นทุกข์ในที่นั้นๆ ภิกษุบางรูปในธรรมวินัยนี้ ก็เช่นกัน ถูกลาภสักการะและความสรรเสริญครอบงำย่ำยีจิตแล้ว อยู่ในเรือนว่างก็ไม่สบาย อยู่โคนไม้ก็ไม่สบาย อยู่ที่แจ้งก็ไม่สบายเดิน ยืน นั่ง นอนในที่ใดก็ไม่สบาย เป็นทุกข์ในที่นั้นๆคนบางคนในโลกนี้ถูกสักการะครอบงำย่ำยีจิต เมื่อตายไปเพราะกายแตกทำลาย ต้องเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกสมาธิของผู้ใดที่เขาสักการะอยู่ด้วยผลสมาธิแล้วไม่หวั่นไหวด้วยสักการะ
และความเสื่อมสักการะ ผู้นั้นยังเพ่งอยู่ ทำความเพียรติดต่อกัน เห็นแจ้งด้วยทิฏฐิอย่างละเอียด ยินดีในพระนิพพานเป็นที่สิ้นอุปาทาน บัณฑิตทั้งหลายเรียกผู้นั้นว่าสัปปุรุษ
บางคนในโลกแม้มีถาดทองคำเต็มด้วยผงเงินเป็นเหตุ ท่านผู้นี้ก็ไม่จงใจพูดมุสา แต่สมัยต่อมา เขาถูกลาภสักการะและความสรรเสริญครอบงำก็กล่าวมุสาทั้งที่รู้ได้ ลาภสักการะและความสรรเสริญ ทารุณ เผ็ดร้อน หยาบคาย เป็นอันตรายแก่การบรรลุธรรมอันเกษมจากโยคะ ซึ่งไม่มีธรรมอื่นยิ่งไปกว่าอย่างนี้แล เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้ผลกล้วยฆ่าต้นกล้วย ขุยไผ่ฆ่าไม้ไผ่ ดอกอ้อฆ่าไม้อ้อ ลูกม้าฆ่าแม่ม้าอัสดร ฉันใดสักการะ
ก็เกิดขึ้นเพื่อฆ่าคนชั่ว ฉันนั้น
-----------------------------------------------
SB 405 ชาดก วิถีนักสร้างบารมี
กลุ่มวิชาพุทธวิธีในการพัฒนานิสัย
