สาเหตุที่ตรัสชาดก ภิกษุนั่งสนทนากันในโรงธรรมถึงความอกตัญู ความประทุษร้ายมิตรของพระเทวทัต พระทศพลเสด็จมาทรงทราบเรื่องสนทนาแล้วตรัสว่า มิใช่แต่ในบัดนี้เท่านั้น แม้เมื่อก่อนก็ได้เป็นเช่นนี้ แล้วทรงนำเรื่องในอดีตมาตรัสดังนี้..
ในอดีต ณ ป่าใหญ่แห่งหนึ่ง ได้มีลิงตัวหนึ่งกระหายน้ำเต็มที่ ยืนอยู่ใกล้บ่อน้ำลึก ขณะนั้นมีชายหนุ่มผู้หนึ่งเดินผ่านมาพอดี เห็นลิงจดๆ จ้องๆ อยากดื่มน้ำ ชายหนุ่มจึงตักน้ำในบ่อใส่รางให้ลิงดื่มชายหนุ่มเห็นที่ร่มรื่นจึงนอนลงที่โคนไม้ต้นหนึ่ง แต่มิคาด ลิงดื่มน้ำอิ่มแล้วกลับทำหน้าล้อเลียนใส่ชายหนุ่มผู้มีพระคุณ ชายหนุ่มจึงดุเตือนมันว่า..
"โธ่! อ้ายลิง เมื่อเอ็งกระหายน้ำเหน็ดเหนื่อยมา ข้าก็ให้น้ำเอ็งดื่ม ตอนนี้เอ็งกลับทำหน้าลอกแลกหลอกข้าได้ น่าอนาถใจที่ข้าช่วยเหลือสัตว์ชั่ว ไม่มีประโยชน์เลย การคบหาคนชั่วๆไม่ประเสริฐเลย"
ลิงผู้ทำลายมิตรกล่าวสวนว่า..
"ช้าก่อน! ท่านอย่าเพิ่งเข้าใจว่า เราทำได้เพียงเท่านี้แล้วจบกันนะ เดี๋ยวเราจะอึใส่หัวท่านแล้วค่อยหนีไป"
ชายหนุ่มผลุนผลันเตรียมจะลุกขึ้นหลบลิง แต่คนไม่ไวไปกว่าลิง ลิงกระโดดห้อยโหนโจนทะยาน เอียงก้นถ่ายอึลงศีรษะชายหนุ่มพอดีแล้วร้องเจียกเข้าป่าไป..
ชายหนุ่มไม่ถือสาหาอารมณ์ ตักน้ำขึ้นมาอาบชำระร่างกายแล้วจากไปด้วยคติที่สอนใจเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งบท
ประชุมชาดก
พระทศพลทรงประชุมชาดกว่า ลิงในครั้งนั้นมาเป็นเทวทัต ชายหนุ่มมาเป็นตถาคตแล
จากชาดกเรื่องนี้ ชายหนุ่มแม้ช่วยเหลือด้วยน้ำใสใจจริงแต่ก็ไม่วายได้ประสบทุกข์ การอยู่ร่วมกันในโลก หนีไม่พ้นต้องประสบคนพาล ต้องรับทุกข์ที่มาจากคนพาล วิสัยแห่งบัณฑิตย่อมต้องอดทนพาลภายนอกให้ได้ ก่อนที่จะไปปราบกิเลสภายใน
"นิสัยไม่ชอบถือสาหาอารมณ์ มีสภาพใจเป็นปกติ" จึงนับเป็นนิสัยในวิถีนักสร้างบารมีที่
นับเนื่องเข้าในขันติบารมี
-----------------------------------------------
SB 405 ชาดก วิถีนักสร้างบารมี
กลุ่มวิชาพุทธวิธีในการพัฒนานิสัย
